Бр. 1 · 25. новембар 2017

Naslovna L

KULTURA

Sudbina najskuplje slike svih vremena

Put dela Leonarda da Vinčija Hrist Spasitelj sveta (Salvator Mundi), od njegovog nastanka, preko nedavne aukcije na kojoj je prodato za rekordnih 450 miliona dolara pa do postavke u Muzeju Luvr u Abu Dabiju, ispunjen je velikim misterijama i intrigama

Piše: Jelena Kovačević

Najskuplje delo u istoriji čovečanstva, slika Leonarda da Vinčija Hrist Spasitelj sveta (Salvator Mundi), prodato je 16. novembra za rekordnih 450.312.500 dolara, u aukcijskoj kući Kristis. Međutim, tada nije saopšteno ime novog vlasnika ovog Da Vinčijevog dela. Javnost je danima nagađala ko je misteriozni kupac, a onda je početkom decembra obelodanjeno da je novi vlasnik ove slike saudijski princ Bader bin Abdulah bin Mohamed bin Farhan al Saud, dalji rođak saudijske kraljevske porodice. Nedugo zatim, Muzej Luvr iz Abu Dabija zvanično je saopštio je da je slika Hrist Spasitelj sveta (Salvator Mundi), za taj muzej nabavljena preko Ministarstva za kulturu i turizam Abu Dabija, ali nije navedeno da li je ovo delo poklonjeno, pozajmljeno ili iznajmljeno. Činjenica da je princ, prestolonaslednik Abu Dabija Muhamed bin Zajed, blizak saveznik moćnog saudijskog prestolonaslednika, dodatno pojašnjava put ove slike od novembarske aukcije do novog muzeja u Abu Dabiju.

Leonardo da Vinči, autoportret

S obzirom na to da se slika iz vlasništva najobrazovanije elite seli u ruke ljubavnice i kasnije njenih potomaka, koji nemaju svest da poseduju nešto vredno, sasvim je moguće da je ona visila na zidovima malih zadimljenih prostorija. Vremenom su se na njoj nataložile naslage čađi i prljavštine, zbog čega je izgubila svežinu i atraktivnost koju je imala. U jednom trenutku neki od niza vlasnika dolazi do skrnavljujuće ideje da plati priučenom slikaru i restauratoru da sliku osveži, kako bi se lik Hrista jasnije video. Rezultat se može videti na uporednom prikazu slike pre i posle restauracija. Leonardov stil je nestao pod slojevima nove boje.

Činjenica da je princ prestolonaslednik Muhamed bin Zajed blizak saveznik moćnog saudijskog prestolonaslednika, dodatno pojašnjava put ove slike od novembarske aukcije do muzeja Luvr u Abu Dabiju

Mada zvuči čudno, ovo je bila redovna praksa u vekovima pre otkrića naprednih tehnika restauracije umetničkih dela u XX veku.

Prerađena slika pojavljuje se 1900. godine, prilikom kupovine za Kuk kolekciju, i pripisuje Bernardinu Luiniju, Leonardovom savremeniku koji je neuspešno oponašao njegov stil. Godine 1913. pripisuju je Boltrafiju, Leonardovom učeniku, a 1958. godine pomenuta kolekcija prodata je na aukciji i maskirana Leonardova slika kupljena je za samo 45 funti. Po nekim tvrdnjama, slika tada prelazi Atlantik i ponovo se pojavljuje 2005. na rasprodaji jednog imanja u SAD. Sliku primećuje Robert Simon, stručnjak za Leonarda i njegov pasionirani obožavalac, koji misli da je u pitanju delo nekog od Leonardovih sledbenika. Nagovara nekoliko kolega da zajedno kupe ovo delo za 10.000 dolara pa da ga kasnije, eventualno, preprodaju i podele zaradu. Sliku uvijenu u stare krpe nosi ispod miške i taksijem dolazi kod svojih prijatelja restauratora – bračnog para Marija i Dijane Modestini. Oni misle da je to možda delo Solarija, još jednog od Leonardovih sledbenika.

Slika pre i posle restauracije

Ova jedinstvena slika predstavlja Leonardovu parafrazu vizantijskih ikona i fresaka Hrista Pantokratora (Vladara sveta). Leonardo je na svoj suptilan način, zadržavajući kompoziciju i gestikulaciju, ponovio motiv Hrista koji u svojoj levoj ruci drži sferu koja simbolizuje univerzum. Neki od najboljih primera ovakvog prikaza Hrista nalaze se u srpskim srednjovekovnim manastirima. Sve više modernih svetskih istoričara umetnosti početak renesanse upravo nalazi na freskama i ikonama manastira srednjovekovne Srbije. Leonardov Hrist ima blago promenjen položaj prstiju ruke koja blagosilja. Ona je urađena precizno, za razliku od lica koje je blago zamućeno i tako daje osećaj prostorne dubine i mistike. Leonardo se oslanjao na vizantijsku tradiciju, ali je unosio potpuno novu dimenziju koja ovu sliku čini jedinstvenom.

Tačna godina nastanka Hrista Spasitelja sveta (Salvator Mundi) nije poznata, ali budući da je bila na francuskom dvoru, ukazuje na to da je nastala neposredno pre ili nakon Leonardovog odlaska u Francusku kada je bio u službi kralja Fransoe I. Jedno je sigurno: ovo je jedno od njegovih poslednjih dela.

Posle malo više od veka boravka slike na francuskom dvoru, princeza Henrijeta donosi je kao deo miraza u Englesku prilikom udaje za kralja Čarlsa I. Slika ostaje tamo sve do 1685. kada je Džejms II poklanja svojoj ljubavnici. Ovaj nesmotreni čin predstavlja početak misterioznog nestanka slike, koji će trajati narednih 320 godina.

Posle malo više od veka boravka slike na francuskom dvoru, princeza Henrijeta sliku donosi kao deo miraza u Englesku prilikom udaje za kralja Čarlsa I. Hrist Spasitelj sveta ostaje tamo sve do 1685. kada je Džejms II poklanja svojoj ljubavnici

Tek prilikom restauracije počinju da se otkrivaju detalji koji nepogrešivo upućuju na samo jednu moguću osobu koja ima takve slikarske veštine. Uzbuđenje raste i posle dve godine pažljive i stručne restauracije, pozivaju se najveći eksperti koji oprezno počinju da potvrđuju ono što su novi vlasnici mogli da zamisle samo u najluđoj mašti. Na izložbi Leonardo da Vinči: Slikar Milanskog dvora 2011. godine u Nacionalnoj galeriji u Londonu svetu je zvanično obznanjeno vaskrsnuću Leonardove slike.

Slika Hrist Spasitelj sveta (Salvator Mundi) 2013. godine prodata je Ivu Buvijeu za 80 miliona dolara, a on je ubrzo potom prodaje ruskom oligarhu Ribolovljevu za 127,5 miliona dolara. U novembru 2017. ruski kralj đubriva Ribolovljev ponovo prodaje sliku za rekordnih 450 miliona dolara.

Svoje slike Leonardo da Vinči radio je precizno i godinama da bi ih doveo do perfekcije. To je ujedno i njegova najveća mana i razlog što je iza njega ostalo tek 15 poznatih slika. Kažu da je Leonardo, u svojoj poslednjoj ispovesti na samrtničkoj postelji, rekao da se ogrešio o Boga time što slikarski dar koji je dobio od njega nije više koristio. Upravo je ova slika koju je uradio i najbolji dokaz za to. C

Nazad na sadržaj

Lajkujte našu Facebook stranu i saznajte prvi kada izađe novi broj magazina

Klikni na Share dugme i podeli zadovoljstvo čitanja magazina

sa svojim prijateljima

Br. 2 · 17. januar 2018.

Izdaje:

NovaArt

Kopenhagen, Denmark

email: magazin@52.rs

Sva prava izdavača zadržana. Reprodukovanje pisanih i ilustrovanih materijala, delimično ili u potpunosti, dozvoljeno je isključivo uz prethodnu pismenu saglasnost izdavača. Redakcija ne odgovara za sadržaj oglasa.